قمار یکی از مباحث چالش‌برانگیز در حوزه‌های اخلاقی، اجتماعی و دینی است. این فعالیت که بر اساس شانس، ریسک و تمایل به کسب سود بدون زحمت انجام می‌شود، همواره مورد توجه جوامع بشری بوده است. در کنار جذابیت ظاهری قمار، ادیان مختلف دیدگاه‌های قاطعی درباره آن داشته‌اند و در بسیاری از متون دینی، قمار عملی ناپسند و ممنوع تلقی شده است. در این مقاله، به تعریف قمار، تفاوت آن با سایر اشکال فعالیت‌های مالی، دیدگاه دین اسلام و سایر ادیان، و دلایل ممنوعیت دینی آن می‌پردازیم.
تعریف قمار
قمار یا شرط‌بندی به فعالیتی گفته می‌شود که در آن فرد با به خطر انداختن مقداری پول یا دارایی، در انتظار به‌دست آوردن سودی بیشتر است؛ بدون اینکه تلاش واقعی یا مهارت خاصی در نتیجه آن تأثیرگذار باشد. نتیجه قمار معمولاً وابسته به شانس یا اتفاقات تصادفی است، نه بر اساس تلاش یا تولید ارزش واقعی. بازی‌هایی مانند پوکر، رولت، و حتی برخی مسابقات بخت‌آزمایی، در دسته‌بندی قمار قرار می‌گیرند. تفاوت اصلی قمار با سرمایه‌گذاری‌های مالی در همین نکته نهفته است: در سرمایه‌گذاری، فرد با تحلیل و دانش اقدام به مشارکت اقتصادی می‌کند؛ در حالی که در قمار همه‌چیز به شانس وابسته است.
دیدگاه اسلام درباره قمار
در دین اسلام، قمار (که در قرآن با واژه‌ی "مَیسر" از آن یاد شده است) به صراحت حرام اعلام شده است. قرآن کریم در سوره مائده، آیه ۹۰ می‌فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! شراب، قمار، بت‌ها و تیرهای قرعه از اعمال شیطان‌اند؛ پس از آن‌ها دوری کنید، باشد که رستگار شوید.» در این آیه، قمار در کنار شراب‌خواری و بت‌پرستی به عنوان رفتارهایی معرفی می‌شود که از فریب‌های شیطان بوده و موجب گمراهی انسان می‌شوند.
علمای اسلامی معتقدند که قمار نه‌تنها منجر به تضییع مال و وقت می‌شود، بلکه سبب دشمنی، حسادت، فقر، وابستگی روانی و فروپاشی اجتماعی نیز می‌گردد. از نظر فقهی، درآمد حاصل از قمار حرام و باطل است و هیچ مشروعیتی در معاملات مالی ندارد. حتی شرکت کردن در مجالس قمار نیز به عنوان عملی ناپسند و گناه‌آلود محسوب می‌شود.
دیدگاه سایر ادیان درباره قمار
در مسیحیت، دیدگاه‌ها درباره قمار متنوع است. برخی کلیساها به‌شدت با قمار مخالف‌اند و آن را شکلی از حرص و طمع می‌دانند که باعث انحراف روحی می‌شود. برخی دیگر، اگر قمار در حد تفریحی و بدون اعتیاد باشد، مخالفت جدی ندارند اما همچنان Yasbet به پرهیز می‌کنند. در آیین یهود نیز قمار به عنوان عملی ناپسند تلقی شده و توصیه می‌شود که انسان از راه تلاش و کسب حلال درآمد داشته باشد. آیین‌های شرقی مانند بودیسم و هندوئیسم نیز گرایش به خودداری از قمار دارند، چرا که آن را با آرامش ذهن و رشد معنوی در تضاد می‌دانند.
دلایل دینی برای حرمت قمار
ممنوعیت قمار در ادیان، دلایل مختلفی دارد. یکی از مهم‌ترین دلایل، از بین رفتن عدالت اجتماعی است. در قمار، فرد بدون تولید ارزش واقعی، ثروتی را به‌دست می‌آورد یا از دست می‌دهد. این نوع سود، برخلاف اصول اخلاقی و عدالت اقتصادی است. همچنین، قمار باعث تضعیف بنیان خانواده، ایجاد دشمنی بین افراد، و حتی فساد و جرم در جامعه می‌شود. از نظر روانی نیز، قمار باعث وابستگی و تغییر الگوهای رفتاری فرد می‌شود که با آموزه‌های دینی در مورد کنترل نفس، قناعت و تلاش در تضاد است.
قمار در عصر دیجیتال
با ظهور اینترنت، قمار وارد مرحله جدیدی شده است. سایت‌ها و اپلیکیشن‌های شرط‌بندی، دسترسی به قمار را آسان‌تر و سریع‌تر کرده‌اند. این تحول، چالش بزرگی برای جوامع دینی به‌وجود آورده است؛ چرا که در بسیاری از کشورهایی که قمار غیرقانونی است، مردم به‌راحتی به سایت‌های خارجی دسترسی پیدا می‌کنند. علمای دینی هشدار داده‌اند که این شکل جدید از قمار، حتی مخرب‌تر از نسخه‌های سنتی آن است؛ زیرا بدون نظارت انجام می‌شود و می‌تواند نوجوانان و جوانان را به راحتی درگیر کند.
نتیجه‌گیری
قمار، با وجود جذابیت اولیه‌اش، فعالیتی است که در نگاه دینی، اخلاقی و اجتماعی با مشکلات و آسیب‌های فراوان همراه است. در دین اسلام و بسیاری از ادیان دیگر، این فعالیت به‌طور صریح ممنوع شده و از آن به عنوان عاملی برای تباهی فرد و جامعه یاد شده است. در دنیای امروز، با گسترش فناوری و تبلیغات گسترده قمار آنلاین، ضرورت دارد آگاهی عمومی درباره خطرات این پدیده افزایش یابد. تقویت باورهای دینی، فرهنگ‌سازی و نظارت اجتماعی می‌تواند نقش مهمی در کاهش اثرات مخرب قمار ایفا کند.